به گزارش عصر تحلیل، پروستات غده‌ای است که شکل و اندازه‌اش شبیه گردو است و بخشی از سیستم تولیدمثل مردان را تشکیل می‌دهد. این غده در موقعیت زیر مثانه قرار گرفته و پیشاب‌راه را احاطه کرده است. پروستات از دو بخش یا لوب تشکیل شده که با یک لایه بافتی احاطه شده‌اند. پروستات نقش اساسی در تولید بخشی از مایع منی دارد. ترشحات این غده نقش مهمی در فرآیند باروری مردان دارد.
بزرگی خوش‌خیم پروستات یا اصطلاحاً هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) زمانی رخ می‌دهد که پروستات و بافت اطراف آن بزرگ شوند. این نوع افزایش سایز پروستات به صورت بدخیم نیست و در دو مرحله از زندگی مردان مشاهده می‌شود.
برای نخستین بار در ابتدای دوره بلوغ، سایز پروستات به تقریباً دو برابر افزایش می‌یابد. در دومین مرحله، از سن حدود ۲۵ سالگی، پروستات به تدریج شروع به بزرگ شدن می‌کند و با افزایش سن، سایز آن نیز بیشتر می‌شود.
بزرگی خوش‌خیم پروستات زمانی رخ می‌دهد که پروستات به اندازه‌ای بزرگ شود که در سیستم ادرار اختلالاتی مانند احتباس ادرار ایجاد کند. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، سایز معمول پروستات در مردان بالغ شبیه یک توپ گلف یا گردو است. اما در برخی موارد، غده پروستات می‌تواند به اندازه‌ای بزرگ شود که ابعادی مشابه یک پرتقال پیدا کند. این افزایش سایز ممکن است باعث فشار روی پیشاب‌راه و ضخیم شدن دیواره مثانه گردد.
ترکیب این عوامل در نهایت باعث ضعیف شدن و اختلال عملکرد مثانه می‌شود. مثانه نمی‌تواند به‌طور کامل تخلیه شود و این اختلال‌ها به بروز علائم بزرگی پروستات منجر می‌شوند. اگر فرد قادر به دفع ادرار نباشد یا نارسایی کلیه رخ دهد، بزرگی پروستات نیازمند بررسی و درمان سریع توسط پزشک است. با این حال، علائمی مانند جریان ضعیف ادرار می‌توانند تا مدتی تحت نظر قرار گیرند بدون اینکه مشکلی جدی ایجاد کنند.
بزرگی خوش‌خیم پروستات به دو دلیل رخ می‌دهد؛ یکی انسداد پیشاب‌راه و دیگری مثانه به دلیل فشار و کار زیاد برای عبور جریان ادرار از محل انسداد، ضعیف می‌شود.
علائم مرتبط با درگیری بخش تحتانی سیستم ادرار می‌تواند نشان‌دهندهٔ بزرگی پروستات باشد و شامل موارد زیر است:
- دفع ادرار به تعداد ۸ بار یا بیشتر در طول روز
- ناتوانی در به تأخیر انداختن زمان دفع ادرار
- اختلال در شروع فرآیند دفع ادرار
- ضعف یا قطع مکرر جریان ادرار هنگام دفع
- چکه کردن ادرار پس از تخلیه مثانه
- شب ادراری
- احتباس ادرار
- ناپایداری در جریان ادرار هنگام دفع و قطع شدن ناگهانی آن
- احساس درد بعد از انزال یا هنگام دفع ادرار
- رنگ و بوی غیرطبیعی ادرار
اندازه پروستات همیشه تعیین‌کننده شدت علائم و انسداد نیست. گاهی افرادی که پروستات بسیار بزرگی دارند، علائم خفیفی را تجربه می‌کنند؛ در حالی که برخی مردان با پروستات کمی بزرگ‌تر، دچار علائم شدیدتر و انسداد بیشتری می‌شوند. به طور کلی، کمتر از نیمی از مردانی که با بزرگی خوش‌خیم پروستات مواجه هستند، علائم مربوطه را تجربه می‌کنند.
در برخی مواقع، فرد تا زمانی که در دفع ادرار مشکل نداشته باشد، از انسداد پیشاب‌راه مطلع نمی‌شود. این شرایط به عنوان احتباس ادرار حاد شناخته می‌شود و ممکن است به دلیل مصرف برخی قرص‌های سرماخوردگی یا ضد حساسیت با خاصیت آنتی‌کولینرژیک رخ دهد. یکی از عوارض این داروها جلوگیری از شل شدن گردن مثانه است که مانع از خروج ادرار می‌شود.
پزشک معالج برای تشخیص بزرگی خوش‌خیم پروستات به سه مورد زیر توجه می‌کند:
گردآوری سابقه شخصی و خانوادگی
پزشک ممکن است برای دستیابی به اطلاعاتی در مورد سابقه خانوادگی و شخصی فرد، سوالاتی مانند علائم فرد، زمان شروع علائم، سابقه ابتلا به عفونت‌های ادراری مکرر، مصرف کافئین و الکل، سلامت کلیه بیمار و داروهای مصرفی او بپرسد.
معاینه بالینی
معاینه بالینی شامل بررسی ترشحات خارج شده از پیشاب‌راه، ارزیابی غده‌های لنفاوی بزرگ‌شده و حساس به لمس در کشاله ران، بررسی بیضه‌ها برای درد و تورم، و معاینه مقعد می‌شود. معاینه مقعدی به پزشک اجازه می‌دهد تا پروستات را از طریق مقعد لمس کرده و از نظر بزرگی، وجود درد و سایر مشکلات بررسی کند. این معاینه عموماً در طی ویزیت و در مطب پزشک انجام می‌شود.
آزمایش‌ها
پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری از آزمایشات زیر برای تشخیص قطعی بزرگی خوش‌خیم پروستات استفاده می‌کند:
آنالیز ادرار
بررسی سطح آنتی‌ژن مخصوص پروستات (Prostate Specific Antigen یا به اختصار PSA) در خون
سیستوسکوپی
سونوگرافی از طریق بیضه‌ها
نمونه‌برداری بافتی
بررسی اورودینامیک
انتهای پیام/
