به گزارش عصر تحلیل، این قلعه که در منطقه‌ای دل‌انگیز از ارسباران قرار گرفته است، به‌مدت دو دهه محل زندگی و نبرد بابک خرمدین، از سرداران مشهور ایرانی، بوده است. او و پیروانش با استفاده از این دژ تاریخی توانستند به‌مدت بیش از بیست سال، لشکریان عرب را در کوهستان‌ها به دام انداخته، به آن‌ها شبیخون بزنند و آنان را به عقب‌نشینی وادار کنند.
اگرچه مسیر دسترسی به قلعه بابک نیازمند کوه‌پیمایی است و ممکن است چالش‌برانگیز به نظر برسد، اما ارزشش را دارد. جنبه‌های تاریخی این قلعه و چشم‌اندازهای خیره‌کننده آن به سوی کوه‌ها و مناطق اطراف، باعث می‌شود این سختی را به جان خرید.
قلعه بابک در سال ۱۳۴۵ به فهرست آثار ملی ایران افزوده شد و عملیات مرمت آن از سال ۱۳۷۶ آغاز شد. علاقه‌مندان به آثار تاریخی، در سفر به آذربایجان شرقی می‌توانند با صعود به قلعه بابک، ماجراجویی‌ای جذاب و هیجان‌انگیز را تجربه کنند. البته، پیش از این صعود مهیج، مطالعه این مطلب به شما کمک می‌کند اطلاعات بیشتری از این جاذبه معروف به دست آورید.
قلعه بابک که با نام‌های دژ بابک، بذ و قلعه جمهور نیز شناخته می‌شود، یکی از مکان‌های دیدنی کلیبر است. این قلعه در ارتفاعی بین ۲,۳۰۰ تا ۲,۷۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد و اطراف آن را دره‌هایی با عمق ۴۰۰ تا ۶۰۰ متر احاطه کرده‌اند.
اگر تصمیم به بازدید از قلعه بابک کلیبر در فصل تابستان دارید، می‌توانید از سیاه‌چادرهای ایل شاهسون که در این کوهستان مستقر هستند، دیدن کنید. برای آشنایی با این مردم مهربان، کافی است اجازه بگیرید و وارد محوطه‌شان شوید. همچنین، اگر آن‌ها دوغ، کره محلی، ماست، گلیم، ورنی یا سایر محصولات دستی خود را برای فروش داشتند، حتماً از آن‌ها خرید کنید و از این تجربه منحصربه‌فرد لذت ببرید.
بعد از یک کوه‌پیمایی سخت، بالاخره به بالای کوه و قلعه بابک می‌رسید که منظره باشکوه آن شما را شگفت‌زده خواهد کرد. بی‌شک تماشای چنین طبیعتی آن هم از قله کوه و گرفتن سلفی و ثبت لحظه‌ها، برایتان جذاب و فراموش‌نشدنی خواهد بود.
علاوه بر مناظر شگفت‌انگیزی که در این منطقه وجود دارد و مسیر را لذت‌بخش می‌کند، آب‌وهوای کوهستانی و دید وسیع به محیط اطراف نیز شما را شگفت‌زده خواهد کرد و خستگی صعود را فراموش خواهید کرد. همچنین، منطقه ارسباران در فصل‌های بهار و پاییز اغلب با مه سنگینی پوشیده می‌شود و ممکن است در طول صعود به قلعه بابک با هوایی مه‌آلود روبه‌رو شوید و از این تجربه بی‌نظیر دوچندان لذت ببرید.
قلعه بابک در کدام شهر است؟
قلعه بابک در نزدیکی شهر کلیبر، در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال شهرستان اهر و حدود ۲۰۰ کیلومتری تبریز، در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. تنها راه دسترسی به این قلعه تاریخی از طریق مسیری صعب‌العبور است.
برای سفر به کلیبر، ابتدا باید از تبریز به سمت اهر حرکت کنید و سپس ۶۰ کیلومتر دیگر به سمت شمال بروید تا به کلیبر برسید. در مسیر، از تابلوهای مختلفی که هتل بابک یا قلعه بابک را نشان می‌دهند، استفاده کنید و اگر نیاز داشتید، از راهنمایی مردم محلی نیز بهره بگیرید.
با اینکه فاصله مسیر کلیبر تا قلعه حدود سه کیلومتر است، اما این راه پرچالش بوده و نیازمند عبور از گردنه‌ها و گذرگاه‌های خطرناک است. برای ورود به این دژ مستحکم، باید از معبری که از سنگ‌های طبیعی تشکیل شده و ظرفیت عبور یک تا دو نفر را دارد، عبور کنید. این معبر حدود ۲۰۰ متر تا دیوار قلعه فاصله دارد و در همین‌جاست که شکوه بی‌نظیر قلعه و موقعیت فوق‌العاده‌اش هر بازدیدکننده‌ای را مبهوت می‌کند.
سه مسیر دسترسی به قلعه بابک، بخشی از جذابیت این سفر هیجان‌انگیز به شمار می‌آیند. این مسیرها در ابتدای گذرگاه پلکانی به یکدیگر می‌پیوندند و همین گذرگاه تنها راه ورودی به قلعه بابک است.
مسیر اول : اگر از هتل بابک به سمت قلعه بابک بروید، که متداول‌ترین مسیر صعود به قلعه است، باید حدود ۱۰۰۰ پله سنگی را طی کنید. مسیر پیاده‌روی از هتل بابک تا گذرگاه پلکانی حدود سه ساعت به طول می‌انجامد. این مسیر چالش‌برانگیز، اما بسیار دل‌انگیز، به شما فرصت می‌دهد تا از مناظر زیبای اطراف لذت ببرید و تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای خود بسازید.
مسیر دوم: کمپ گردشگری قلعه دره سی که در سه کیلومتری کلیبر واقع شده است، می‌تواند گزینه دیگری برای شما باشد. می‌توانید با ماشین شخصی تا کمپ بروید، سپس ماشین خود را پارک کرده و به صورت پیاده راهی قلعه شوید. در طول مسیر از دره‌ای زیبا عبور خواهید کرد که در فصل بهار بسیار سرسبز است. در ادامه به گذرگاه اصلی پلکانی قلعه خواهید رسید. پیمودن این مسیر زیبا با شیب نسبتا ملایم، حدود سه ساعت زمان می‌برد و تجربه‌ای فوق‌العاده را برای شما به ارمغان خواهد آورد.
مسیر سوم: اگر از کلیبر به سمت هتل بابک حرکت کنید، پس از طی ۶ کیلومتر، مسیری فرعی در سمت راست جاده مشاهده خواهید کرد که برای عبور از آن به خودرویی قوی نیاز دارید. این مسیر را ادامه دهید تا به کمپ عشایر برسید. از آنجا باید برای پیاده‌روی یک ساعته آماده شوید تا به گذرگاه قلعه برسید. این مسیر نیز جذابیت خاص خود را دارد و تجربه‌ای متفاوت از صعود به قلعه بابک را به شما ارائه می‌دهد.
قصه قلعه بابک :
موقعیت قلعه بر فراز قله کوه به گونه‌ای بود که یک سپاه ۲۰ نفره می‌توانست در برابر حمله سپاهی ۱۰۰ هزار نفری ایستادگی کند. فاصله باعث می‌شد که تیر و کمان و اسلحه‌های آن زمان نتوانند به نگهبانان و سربازان قلعه آسیب بزنند. این امر نشان‌دهنده نبوغ نظامی و دانش سازنده این بنا است. همین موقعیت استراتژیک و مسیر صعب‌العبور قلعه برای نیروهای دشمن، از جمله عواملی بودند که به بابک خرمدین در ساماندهی مبارزات و دفاع از این محل کمک کردند.
داستان‌ها و افسانه‌های زیادی درباره زندگی و مرگ بابک خرمدین وجود دارد. با وجود پژوهش‌های زیادی که راجع به او و فعالیت‌هایش انجام شده؛ هنوز نتیجه واحدی به دست نیامده است. اطلاع چندانی از محل تولد بابک خرمدین وجود ندارد؛ هرچند ظاهرا زمان تولدش به حدود بیش از ۱۲۰۰ سال قبل برمی‌گردد.
طبق برخی از روایات او در دوران جوانی جانشین رئیس گروه خرمیان می‌شود و ریاست گروه را به دست می‌گیرد. خرمیان که به آن‌ها سرخ جامگان یا خرمدینان نیز می‌گفتند، با خلفای عباسی مبارزه می‌کردند.
بابک و گروهش، که قلعه بابک محل اصلی فعالیت‌هایشان بود، بیش از ۲۰ سال به مخالفت و مبارزه با خلفای عباسی مشغول بودند و توانستند بر قسمت بزرگی از آذربایجان مسلط شوند. بابک سرانجام در جنگی که با سردار افشین داشت، در سال ۲۱۶ شکست خورد و در نهایت دستگیر شد.
افشین، با وجود ایرانی بودن، به خدمت معتصم، خلیفه عباسی، می‌پیوندد و برای جلب رضایت و تسلط بر خراسان، بابک را با نیرنگ و حیله به دام می‌اندازد. در همان سال، به دستور خلیفه، افشین دستگیر و به دلیل خیانت، با قطع دست و پا، اعدام می‌شود.
گفته می‌شود که این سردار ایرانی پس از قطع دست راستش، با دست دیگر خون دست قطع‌شده‌اش را بر چهره خود می مالد. معتصم علت این کار را جویا می‌شود و او پاسخ می‌دهد که با این خون، صورت خود را سرخ کردم تا تصور نکنی که زردی رنگ صورتم به‌خاطر ترس از مرگ است.
رشادت‌ها و دلیرانه‌های بابک و یارانش فقط به آذربایجان محدود نماند. داستان قیام خرمدینان به شکل افسانه‌های جذاب در سرزمین‌های دوردست، از هند تا قلمرو رومیان، انتشار یافت و همه را به شگفتی و تحسین واداشت.
هر ساله در ۱۵ تیر، دوستداران بابک و علاقه‌مندان به تاریخ در قلعه بابک جمع می‌شوند تا مراسمی به افتخار بابک خرمدین برگزار کنند. این مراسم که به مناسبت سالروز تولد این سردار بزرگ ایرانی برگزار می‌شود، از سال ۱۳۷۹ با حضور مردم از اقشار مختلف در پای قلعه برگزار می‌گردد.
قلعه بابک کلیبر و معماری آن
تنها راه ورود به قلعه از طریق دروازه اصلی انجام می‌شود که پس از پشت سر گذاشتن دروازه و بارو باید از گذرگاه باریکی عبور کنید که یک مسیر ۱۰۰ متری شیب‌دار به‌سمت قله است. در ادامه به مدخل ورودی قلعه خواهید رسید.
در چهار طرف قلعه و در تکیه‌گاه‌های طبیعی دیواره‌های کوه، چهار جایگاه دیده‌بانی به‌شکل نیمه استوانه وجود دارد که سربازان با استقرار در آن می‌توانستند تا کیلومترها دورتر را زیر نظر داشته باشند. ورود به دژ اصلی مستلزم عبور از مدخل دیگری با پلکان‌های نامنظم است که در طرفین آن، دو ستون کاذب قرار گرفته است.
ساختمان قلعه پس از ورودی قرار دارد و به‌صورت دو و سه طبقه بوده است. هفت اتاق اطراف تالار اصلی را احاطه کرده‌اند که به تالار مرکزی راه دارند. در بخش شرقی قلعه، تأسیساتی شامل اتاق‌ها و آب‌انبارها وجود دارد؛ جالب اینکه در سقف آب‌انبارها از طاق جناغی و گهواره‌ای استفاده شده و محوطه داخلی آن‌ها با نوعی ساروج، غیرقابل‌نفوذ شده است تا در زمستان با برف و باران پر شود. در شمال غربی قلعه، پلکان‌هایی وجود داشته است که در حال حاضر مخروبه شده و تنها راه صعود به بخش‌های مرتفع‌تر بنا بوده‌اند.
با توجه به معماری و روش چفت‌وبست سنگ‌ها، استفاده از سنگ‌های زبره تراش و اندود دیوارها با نوعی گچ و خاک، و همین طور ملاط ساروج، می‌توان گفت که قدمت این قلعه به دوران اشکانیان و ساسانیان برمی‌گردد. در طول قرون بعدی، علاوه بر تعمیرات و مرمت‌هایی که انجام شد، بخش‌هایی نیز به آن افزوده شد. به نظر می‌رسد که بابک خرمدین قسمت‌های اصلی را ترمیم و برخی بخش‌های جدید را به آن اضافه کرده است. پس از گذشت ۱۲۰۰ سال، هنوز هم برخی بخش‌هایی از این قلعه به قوت خود باقی مانده‌اند.
تاریخچه قلعه بابک :
طبق کاوش‌های باستانی و تاریخی و با توجه به اشیای به‌دست‌آمده از قلعه بابک می‌توان قدمت آن را به دوران اشکانی و ساسانی نسبت داد. این سازه به احتمال قوی یک قلعه دفاعی بوده است که سبک معماری آن به مجموعه تخت سلیمان از عصر ساسانی شباهت زیادی دارد.
قلعه بابک در قرن ۶ و هفت نیز مورد استفاده بوده است و این موضوع را می‌توان از روی اشیای مکشوفه نظیر سفالینه‌های منقوش و لعاب‌خورده در این محل ثابت کرد. تعدادی سکه مسی از این قلعه به دست آمده است که به‌دلیل زنگ‌زدگی و ساییدگی، خوانا نیستند؛ هرچند به دوره اتابکان و هزاراسپیان تعلق دارند. با این همه مشخص نیست که کارایی قلعه در این زمان چه بوده است و افراد به چه علت سکه‌های خود را در این قلعه مخفی کرده بودند.
هیچ سند و مدرکی دال بر استفاده از قلعه بابک پس از این تاریخ وجود ندارد؛ گویا پس از این دوره متروکه شده است. برای اقامت در نزدیکی قلعه بابک، می‌توانید از هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی شهر کلیبر بهره ببرید. طبیعت‌گردها اغلب ترجیح می‌دهند در کمپ قلعه بابک کمپ بزنند، زیرا این کمپ امکانات بهداشتی مناسبی دارد و برای اقامت شبانه نیز مناسب است. این انتخاب‌ها به شما امکان می‌دهند تجربه‌ای متفاوت و راحت از بازدید خود داشته باشید.
بهترین موقع برای بازدید از قلعه بابک
بهترین زمان برای سفر به قلعه بابک از اواخر فروردین تا اوایل خرداد و از شهریور تا مهر است، زمانی که منطقه ارسباران دارای بهارهای دل‌انگیزی است. در فصل تابستان نیز می‌توانید از قلعه بازدید کنید، هرچند کوه‌پیمایی زیر تابش خورشید ممکن است کمی دشوار باشد.
در فصل پاییز نیز این منطقه زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد؛ ولی به دلیل سرمای شدید و یخ‌بندان پله‌های منتهی به قلعه، بهتر است در ماه مهر به دیدن قلعه بابک بروید. با توجه به سرمای طاقت‌فرسای زمستان، سفر به این منطقه در این فصل به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
مطابق گزارش وب‌گاه گردشگری کجارو، به دلیل محیط کوهستانی این منطقه، پیشنهاد می‌شود حتماً لباس گرم و کفش مناسب کوهنوردی به همراه داشته باشید.
انتهای پیام/
