داوود شیخ جبلی | عصر تحلیل، کارگردان برجسته نمایش های صحنه ای کشور گفت: «برای زنده نگاه داشتن تئاتر در شرایط فعلی علیرغم میل باطنی، مجبور به ورود به فضای مجازی هستیم ولی نگاه ما به این اتفاق روشن است.»
شاید باور بعضی چیزها تا قبل از شیوع ویروس کرونا سخت بود و اصلا به ذهن کسی خطور نمی کرد که ویروس به این کوچکی تمام دنیا را با شرایط فوق العاده‌‌ای روبرو کند. شاید به تعبیری می توان گفت رنسانس دیگری با شدت وقدرت فراوانتری نسبت به قبل آن هم نه تنها در اروپا، بلکه در کل جهان در حال رخ دادن است. ظهور یا قوت گرفتن ارتباطات مجازی در تمامی مشاغل یکی از این تغییرات بود که سهم بیشتری در تغییرات فعلی را به دنبال داشت و شاید بتوان گفت فضای مجازی به نوعی پرچمدار تغییرات در همه عرصه ها بوده است. یکی از این عرصه ها در دنیای هنر، که رنگ تغییرات را به خود گرفته است عرصه نمایش تئاتر است. فضایی که شاید تا قبل از آن اکثر فعالان این عرصه بخصوص پیشکسوتان رغبتی برای اجرای نمایش در فضای مجازی را نداشته و به نوعی آن را مغایر با سیاست های کلی این حرفه می دانستند.
« اگر تا قبل از شیوع ویروس کرونا از من می پرسیدید حاضری در فضای مجازی کارهایت را به نمایش بگذاری نه تنها آن را نمی پذیرفتم بلکه این موضوع را توهین به این عرصه و کارهای خودم می دانستم.» این صحبتی بود که یسنا پورسینا کارگردان و نویسنده با سابقه تئاتر در گفت و گوی اختصاصی با عصر تحلیل به آن اشاره کرد و در ادامه گفت:« حضور تماشاگر در تئاتر جزء عناصر جدایی ناپذیر اثر نمایشی محسوب میشود به واقع می توان گفت نبود تماشاگر در محل نمایش یعنی نبود تئاتر و یک اثر نمایشی نیازمند حضور افرادی است که به آن تماشاگر می گویند. من معتقدم تماشای تئاتر از طریق فیلم و نمایش آن از طریق تلویزیون یا هر رسانه دیگر به دلایل بسیاری به طور حتم تاثیرگذاری یک اجرای زنده را نخواهد داشت. در دنیا ثابت شده است که برتری ذاتی تئاتر نسبت به سینما و تلویزیون همان زنده بودن و نفس به نفس تماشاگر و گاهی چشم در چشم بودن با اوست و تنها این خصیصه است که تاثیرگذاری این هنر را از دیگر هنرها به مراتب بیشتر کرده است.
یسنا پورسینا خاطرات روزهای خوب خود را در عرصه نمایش مرور می کند و باور دارد که نمی توان جایگزینی برای تئاتر آورد و باید به این باور رسید که تئاتر نقطه عطف هنرهای نمایشی است و البته صحنه، نمایش جولانگاه هنرمندان!
او ادامه می دهد:« مبنای نمایش تئاتر با حضور تماشاچیان در محل نمایش شکل گرفته است و نمی توان از این مقوله بسیار مهم غافل ماند. اما این روزها بر خلاف میل باطنی اکثر هنرمندان این رشته، خواستگاه این هنر منزلی جدید پیدا کرده و ناگزیر به فضای مجازی وارد شده است» این کارگردان باور دارد که نمایش تئاتر دارای ارج و قرب بالایی است و نباید به ارزش های این هنر کهن و سنتی که علاقه‌مندان بالایی در جهان دارد بی اهمیت بود. پورسینا با اشاره به حضور برخی از چهره های حوزه نمایش در فضاهای مجازی می گوید:« برخی از هنرمندان حوزه تئاتر عقیده داشتند که بایستی نمایش تئاتر از فضای مجازی و یا تلویزیون نیز دیده شود اما تعدادی دیگر از جمله خود من نیز بر این باور بوده ایم که تئاتر بایستی با حضور زنده تماشاچی در محل عرضه شود و دلیلی برای اجرای آن در فضای مجازی از جمله فضای سایبر و تلویزیون وجود ندارد اما این روزها با وجود بیماری مهلک و خطرناک کرونا ناچار به پذیرفتن برخی نبایدها شدیم زیرا اگر بخواهیم این رشته هنری سرپا و زنده نگاه داشته شود باید به فعالیت آن حتی در فضای مجازی ادامه دهیم. »
گپ و گفت با اهالی تئاتر آنقدر جذاب است که مرور خاطرات گذشته از اجراهای نمایش های قدیمی آن را زیباتر می کند. ایران را می توان خاستگاه برخی از هنرهای نمایشی دانست در حالی که تئاتر را نمی توان محدود به کشور یا نقطه خاصی در دنیا کرد و می توان باور داشت آئین و سنت هر شهر و دیار و اجرای آن در مراسم های مختلف خود نوعی تئاتر و یا به زبان پارسی نمایش محسوب می شود. تعزیه، نمایش روحوضی، رقص‌های محلی، رسوم در برگزاری عروسی های محلی و … گواه بر بروز این سنت دیرینه در ایران زمین است.
یسنا پورسینا معتقد است:« ایران ظرفیت های خوبی در حوزه نمایش دارد و بایستی از آنها استفاده‌های خوب کرد. در تهران اساتید مجرب و با تجربه ای هستند که هرکدام کوهی از تجربه را به دنبال دارند. من به عنوان عضوی از خانواده این هنر نمایشی، با بهره گیری از اساتید فن و آموزش در کنار آنها درصدد هستم تئاتر اصفهان را که مدتی است کم کار و کم رنگ شده زنده کنم.»
وی حضور جوانان و کارآموزان آکادمی را یکی از نقاط قوت در هنر نمایشی دانست و گفت:« با استعدادیابی که در استان اصفهان انجام داده ایم فراگیران مستعدی از نقاط مختلف استان به گروه هنری ما ملحق شده اند که استعدادهای خوبی در حوزه این هنر دارند.»
این نویسنده و کارگردان تاکید کرد:« برنامه خوبی برای آینده تئاتر اصفهان بر روی صحنه با حضور و یا بدون حضور تماشاچی داریم که در حال برنامه ریزی و فعالیت برای محقق شدن آن در کنار گروه خود هستیم.»
شاید تهدیدی که این روزها ویروس کرونا در جهان ایجاد کرده فرصتی شده تا نگرش های مختلفی که بعضا جایگاهی دیگر در عصر حاضر نداشتند به منصه ظهور برسند و بتوانند از طریق فضاهای ارتباطی موجود به معرفی ظرفیت های خود در میان قشر کثیری از مخاطبان عام و خاص کنند.
حضور از صحنه نمایش به فضاهای مجازی شاید در نگاه برخی از افراد فرصتی باشد تا هنر محبوب تئاتر بیش از پیش به هنرنمایی در میان مردم بپردازد و از جذب مخاطب خاص به سمت جذب مخاطب عام قدم بردارد اما نباید فراموش کرد که تماشاچی روح و رونق و ذات یک اثر هنری در زمینه نمایش را تشکیل می دهد و این همان چیزی که این روزها کمبود آن بشدت در فضای هنر بخصوص در عرصه هنرهای نمایشی احساس میشود./
